रक्सी खाएपछि के खाने ?

रक्सी सेवन गर्नेको संख्या विश्वभर नै बढ्दो अवस्थामा छ । अझ चिसो बढी हुने मुलुकमा अल्कोहलका अम्मली झन् बढी हुन्छन् । नेपालमा सबैखाले अल्कोहललाई जनाउन ‘रक्सी’ शब्द प्रयोग गरिन्छ । यहाँ झन्डै ३९ प्रतिशत घरधुरीमा रक्सी पिइन्छ । यसमध्ये २८ प्रतिशत महिला रक्सी पिउँछन् । अल्कोहलले जनस्वास्थ्यमा तत्कालीन र दीर्घकालीन रूपमा असर पारिरहेको हुन्छ । त्यसबाट कसरी उपचार र मुक्ति लिन सकिन्छ भन्ने सवालमा चिकित्सकीय चर्चा यसरी गरिएको छ स्

दिमागमा असर

रक्सीले तत्काल दिमागको कार्यप्रणालीलाई सुस्त बनाइदिन्छ । त्यसैले चेतना, विवेक र होसलाई खल्बल्याउँछ । साथै स्मरण शक्ति र सिर्जनशीलता गुम्ने, मानिस शंकालु हुने, कसैमाथि पनि विश्वास नहुने, जिम्मेवारीको भावना लोप हुँदै जाने हुन्छ । यसरी अल्कोहलिक हुँदा बुद्धि र विवेकजन्य पक्षमा गम्भीर ह्रास आउँछ । अनेकौँ अपराधमा संलग्न हुने काममा रक्सी सेवन गर्नेहरूको संलग्नता हुने कारण पनि यही हो । रक्सी चित्तलाई उदास बनाउने ९डिप्रेसेन्ट० वस्तु हो । यसले केन्द्रीय स्नायु प्रणाली र दिमागको कार्यक्षमता र प्रणालीलाई झन् मन्द बनाउँछ । रक्सीले पाचन प्रणाली, कलेजो र पेट खराब गर्नाले बान्ता हुन्छ । एक मिनेट पनि बेवकुफ तरिकाले रक्सी खायो भने भोलिपल्ट दिनभरि नै शरीर खराब गरिदिन्छ ।

ककटेल घातक

कहिलेकाहीँ जमघट र पार्टीमा मात्र पिउने मान्छेलाई ‘सोसल ड्रिंकर’ मानिन्छ । तर, अनियन्त्रित मात्रामा पिउनुलाई ‘बिन्ज ड्रिंकिङ’ भनिन्छ । ‘बिन्ज ड्रिंकर’लाई रक्सीको विषाक्तताले बढी असर गर्छ । यस्ता मानिस एकैपटकमा जुनसुकै रक्सी वा पेय लिन्छन्, जसबाट ‘ककटेल’ ९रन्थनाहट० पनि हुन्छ । अघिल्लो रात पिएको रक्सीले भोलिपल्ट टाउको दुख्दा औषधिको रूपमा कसैले अलिकति रक्सी नै खाने गरेको देखिन्छ । यो एकदमै गलत तरिका हो ।

रक्सी एकदमै बढी जलअल्पता ९डिहाइड्रेसन० उत्पन्न गर्ने वस्तु हो, जसको तत्काल असर दिमागमा परेको हुन्छ । जलअल्पता भयो भने टाउको दुख्ने, रिंगटा लाग्ने, आँखाको हेर्ने क्षमतामा असर पर्ने, डकार आउने, वाकवाकी लाग्ने, बान्ता पनि हुने, सास फेर्न गाह्रो हुने र मांसपेशी तथा शरीर शिथिल हुन जान्छ । यस्तो वेलामा शरीरको तापक्रम घटेर ‘हाइपोथर्मिया’ हुनसक्छ । कुन अंगलाई असर गर्छ रक्सीको सेवन बढ्दै जाँदा सिरोसिस ९कलेजोको रोग०, क्षयरोग ९टिबी०, अल्सरलगायत पेटका विभिन्न रोग देखापर्छ ।

त्यस्तै मिर्गौलाको खराबी, ग्यास्ट्रिक, पेटको अल्सर, रगतको अल्कोहलीकरण ९अल्कोहलाइज०, मस्तिष्कघात आदि अनेक रोग पैदा हुन्छन् । रक्सीले कलेजो, पेट, छाती, मुख, माथिल्लो घाँटी, अन्ननली, कण्ठनली आदि सात ठाउँमा त्यति नै प्रकारका क्यान्सर लाग्ने सम्भावना बढी हुन्छ । त्यसमा पनि चुरोट र रक्सी एकसाथ सेवन गर्ने मानिसलाई त घा“टी र मुखको क्यान्सर हुने सम्भावना झन् बढी हुन्छ ।

क्यान्सर र मधुमेहको खतरा

रक्सी बढी खानेको शरीरमा रगतमा हुने ‘फोलेट’ नामक अत्यन्त महत्वपूर्ण भिटामिन कम उत्पादन हुन्छ । यसले क्यान्सरको सम्भावना बढाउँछ । नियमित तथा अधिक रक्सी पिउने मानिसलाई क्यान्सरको सम्भावना बढ्ने कारण यही हो । रक्सीको आदत र धेरै मद्यपान गर्ने मानिसलाई तीन कारणले मधुमेह ९डाइबिटिज० लाग्नसक्छ— १। धेरै रक्सी पिइरहने मानिसमा इन्सुलिन उत्पादन गर्ने प्याङ्क्रियाज ९अग्नाशय० अंगको संवेदनशीलतामा ह्रास आउँछ । २। रक्सीले प्याङ्क्रियाजमा लाग्ने बिमारले गर्दा इन्सुलिन उत्पादन घट्छ । ३। रक्सीमा धेरै क्यालोरी हुनाले मानिसको तौल बढ्छ र तौल बढेपछि मधुमेहको सम्भावना पनि स्वतः बढ्छ ।

औषधिको रूपमा

एक चिकित्सकको हैसियतले कसैलाई रक्सी पिउन सल्लाह दिन उचित हुँदैन । हप्तामा ६० मिलिग्राम ९सानो एक पेग० राम्रो रक्सीले स्वास्थ्यलाई फाइदै हुन्छ । उमेर, लिंग, शरीरको कद, मोटोपन र कति मात्रा कति समयभित्र पिएको हो, रक्सीको असर यी कुरामा निर्भर रहन्छ ।